De notaris in woord en beeld
Op 1 november a.s. verschijnt ‘De notaris in woord en beeld’: een bijzondere uitgave over de bijzondere cultuurhistorische collectie van de Stichting tot Bevordering der Notariële Wetenschap te Amsterdam, kortweg de Stichting. Ruim 1.000 voorwerpen, alle op enigerlei wijze betrekking hebbend op het notariaat, zijn door Liesbeth van der Marck en Marianne Eisma beschreven. Notaris, kandidaat-notaris, student en iedere andere bezoeker kent de unieke omgeving van de Stichting. Schilderijen, tekeningen, ganzenveren, zegels, antieke veilingbiljetten, enzovoorts omgeven de volgers van het postacademisch onderwijs en de bezoekers van de bibliotheek van de Stichting.
Voorgeschiedenis
De Stichting is in 1951 opgericht. Een van de initiatiefnemers was de Amsterdamse hoogleraar prof. mr. Adriaan Pitlo. Zijn brede belangstelling voor het notarisambt leidde tot een prachtige verzameling, die na zijn overlijden bij de Stichting terecht is gekomen. Zijn verzameling is een van de vele, die in de loop der tijd bij de Stichting zijn ondergebracht. Want ook anderen hebben kunstschatten geschonken. Daarnaast is in de loop van zestig jaar ook het een en ander gevonden op rommelmarkten of aangekocht op exclusieve veilingen.
Een deel van de collectie is zichtbaar voor de bezoekers, maar een groter deel bevindt zich in ruimtes waar de bezoekers van de Stichting normaliter niet komen. Veel stichtingsschatten bleven zo verborgen. In 2008 overleed de Hilversumse notaris Sijtse Dario Scheffelaar Klots. De Stichting bleek één van de erfgenamen. Naar aanleiding daarvan heeft het bestuur van de Stichting besloten de langgekoesterde wens om de gehele collectie te ontsluiten te realiseren. Die taak heeft het bestuur opgedragen aan mr. Liesbeth van der Marck, tussen 1982 en 2011 conservator van de Stichting en kunsthistorica drs. Marianne Eisma, die sinds 2005 in dienst van Stichting is.
Het werk
Liesbeth van der Marck en Marianne Eisma hebben in bijna drie jaar de eigen collectie van de Stichting onder handen genomen. Geen tekening, geen jeton, geen ex libris, geen pennetje, geen foto, et cetera ontkwam aan de strenge blik van de dames. Zij namen de maat: “Wat ligt voor ons?” “Wat stelt het voor?” “Hoe is het tot ons gekomen?” En heel belangrijk: “Wat is de relatie tot het notariaat?”. Met engelengeduld achterhaalden ze vaak de belangrijkste gegevens van de kunstschatten. Eenvoudig was het niet. Van een aantal voorwerpen bleek de beschikbare informatie of volstrekt onvoldoende of incorrect. Vele contacten, ook mede door het internet, brachten de dames over de gehele wereld. Horizonten konden worden verlegd en nieuwe inzichten werden verworven. In de werkelijk schitterende uitgave ‘De notaris in woord en beeld’ is de fraaie collectie van de Stichting , alsmede veel nieuwe informatie voor het eerst beschikbaar voor een groot publiek.
Het boek is echter niet alleen een kunstcatalogus. Het biedt ook verdieping in de vorm van essays. Elk hoofdstuk begint met een gedegen beschouwing. Zo begint het deel van het boek dat gewijd is aan notariële gebruiksvoorwerpen (denk aan de ganzenveer, kroontjespen en de Baarns Beslag-fax) met een essay van drs. Hans Piena van het Openluchtmuseum over de 17e eeuwse notarisloketkast, die in de ontvangstruimte van de Stichting staat. Emeritus hoogleraar prof. mr. Aart van Velten schreef bij het hoofdstuk ’Vendutie en loterij’ over de openbare verkoop van roerende zaken; en dr. Annette de Vries, directeur van de Stichting Duivenvoorde, verzorgde bij het hoofdstuk over de geportretteerde notaris het essay ‘De volmaakte notaris in beeld’. En zo zijn er nog elf essays opgenomen in de bestandscatalogus. Niet elk onderwerp betreft direct het notariaat. Zo schrijft Marianne Eisma over schrijvertjes, volgens Stichtingsoprichter Pitlo “de achterneef van de notaris”. In Nederland was het niet mogelijk om gericht onderzoek te doen naar de schrijvertjes. Op uitnodiging van het bestuur van de Stichting heeft zij daarom in Italië, in Florence, het onderzoek kunnen voortzetten.
Bij het tot stand komen van het boek is natuurlijk ook een redactie geformeerd. Emeriti hoogleraren prof. mr. Ton Gehlen en prof mr. Paul Nève, oud-notaris en rechtshistoricus Ben Duinkerken en Nijmeegse hoogleraar Deontologie en de geschiedenis van het Notariaat prof. mr. drs. Sebastiaan Roes lazen de teksten en gaven gevraagd en ongevraagd commentaar.
Tot slot
Het boek ‘De notaris in woord en beeld’ verschijnt in samenwerking met uitgeverij Waanders. De presentatie is op 1 november. De uitgave is royaal uitgevoerd: groot formaat, 400 pagina’s dik met ruim 1.000 afbeeldingen in kleur en zwart-wit. In de winkel is de prijs € 59,50. Tot 1 november 2014 geldt voor donateurs van de Stichting tot Bevordering der Notariële Wetenschap een aantrekkelijke ledenprijs. In plaats van € 59,50 betaalt men slechts € 45,00 per boek, incl. handlings- en verzendkosten. Donateurs kunnen het boek alleen bestellen via [email protected]. Meer informatie over het boek is na te lezen op www.notarielestichting.nl en in het Notariaat Magazine van september jl., waarin een groot interview met Liesbeth van der Marck en Marianne Eisma is opgenomen. Het bestuur van de Stichting is trots op het verschijnen van de uitgave ‘De notaris in woord en beeld’.
Prof. mr. A.H.N. Stollenwerck, voorzitter*
* Raadsheer in het Gerechtshof ‘s-Gravenhage en hoogleraar Estate Planning aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.