P.H.M. Gerver e.a., Estate planning; inzake erven en schenken. 35e Landelijk Notarieel Studentencongres
Kluwer 2000
ISBN: 90 268 3625 2
Het congres, georganiseerd door Rolandinus Passeggeri, het notarieel dispuut van de UvA, vond plaats in het Koninklijk Instituut voor de Tropen te Amsterdam. Het nieuwe erfrecht, het per 1 januari 2001 van kracht wordende nieuwe belastingstelsel en het voorstel tot wijziging van de Successiewet waren de motieven te kiezen voor het ook overigens actuele onderwerp.
In zijn openingswoord als dagvoorzitter stelt prof. mr. P.H.M. Gerver de vraag ‘Estate planning, hype of achterhoedegevecht?’. Had prof. Van Mourik gelijk dat notarissen weer een stukje van hun werkzaamheden inleveren door estate planning aan anderen over te laten? Moet niet worden geconstateerd, dat met name ‘de grote kantoren’ – al dan niet lijdend aan de Engelse ziekte – om financiële reden de familiepraktijk niet meer uitoefenen? Prof. Gerver concludeert dat verschillende soorten notariaat zullen ontstaan. Voor wat betreft de opleiding blijft hij pleiten voor een brede ondergrond, waarvan estate planning deel uitmaakt. Geen achterhoedegevecht dus en ook geen hype: het woord is nieuw, maar de kunst oud.
De eerste voordracht ‘Wat is estate planning?’ was van notaris mr J.C. van Straaten. Zijn antwoord luidde o.m.: ‘vermogensplanning, of specifieker gezegd nalatenschapsplanning, of successieplanning’. Mevrouw mr C.J.M. Martens, docent belastingrecht UvA en belastingadviseur besprak haar onderwerp ‘Overdracht van de eigen woning’ aan de hand van een casus. Alvorens over te gaan tot overdracht van de woning is volgens haar enig rekenwerk vereist. Mr. M.C.J. Oliemans, estate planner bij de Bank koos als onderwerp: ‘Estate planning in bijzondere situaties’. Bijvoorbeeld ingeval de volgende generatie ontbreekt danwel overdracht onwenselijk wordt geacht omdat de kinderen geestelijk gehandicapt of aan lager wal geraakt zijn. ‘Bedrijfsopvolging, estate planning?’ was de titel van de inleiding van mr L.J. Begheijn, notaris te Utrecht. Middelpunt van zijn uiteenzetting vormt het bedrijf van de familie met de gefingeerde naam Jansen met één s. Na voor studenten nog wat ingewikkelde flexibele B.V.-structuren, certificering van aandelen en ‘zachte’ uitsluitingsclausules, is de conclusie dat het vraagteken achter de titel achterwege kan blijven. Tenslotte ‘Estate planning en nieuw erfrecht’ van mr. C.A. Kraan, hoofddocent notarieel recht. Hoe groot is de vrijheid van de erflater onder het nieuwe erfrecht, groter of kleiner dan onder het huidige recht? Geeft de wettelijke verdeling aan de erflater dezelfde mogelijkheden als de ouderlijke boedelverdeling? Aan de kinderen kan ten gunste van de langstlevende vrijwel elk recht worden ontnomen, aan de wettelijke verdeling kan van alles en nog wat geknutseld worden. De behoefte aan estate planning wordt door het nieuwe erfrecht niet verminderd en haar mogelijkheden worden vergroot. Een prettig vooruitzicht volgens mr Kraan.’
De forumdiscussie werd gevoerd aan de hand van de hoofdstelling: ‘Estate planning is alleen voorbehouden aan de notaris’, met als substellingen: ‘De notaris weet te weinig van de fiscale aspecten van estate planning’, ‘De fiscalist weet te weinig van het civielrechtelijke aspect van estate planning’ en ‘De internationale aspecten van estate planning. Is dat een taak voor de notaris? Is dat iets dat het notariaat moet beheersen?’.
Niet verslag wordt gedaan van de afsluitende borrel en -varend op het Amsterdamse IJ- het daaropvolgende diner en feest. Alles verliep geheel volgens planning.
Mireille Neijzen
Amsterdam
